Yapay zeka, zeki canlılara benzer şekilde çeşitli faaliyetleri yerine getirebilen akıllı makineler yaratmayı amaçlayan bilgisayar bilimlerinin bir dalıdır. Genellikle insanın düşünme yöntemlerini analiz ederek geliştirilmekte ve endüstrinin önemli bir parçası haline gelmektedir. Yapay zeka ile elde edilmeye çalışılan insana özgü bilgi, muhakeme, problem çözme, algı, öğrenme, planlama, nesneleri idare etme ve taşıma becerisini makinelere kazandırmaktır. Bunun yanında düşüncelerinden tepkiler üreterek, bu tepkileri fiziksel olarak dışa vurabilmeleri amaçlanmaktadır.

Yapay zekâ, makinelerin öğrenmesini, yeni girdileri ayarlamasını ve insan benzeri görevleri gerçekleştirmesini mümkün kılar. Satranç oynayan bilgisayarlardan kendi kendine giden otomobillere kadar, bugün duyduğunuz çoğu yapay zekâ örneği, öğrenme ve muhakeme yeteneğine örnektir. Bu teknolojileri kullanarak, bilgisayarlar büyük miktarda veri işleyerek ve verilerdeki kalıpları tanımlayarak belirli görevleri yerine getirmek üzere eğitilebilir.

Yapay Zeka Tarihi

Yapay zekâ kavramı 1956’da ortaya atıldı, ancak artan veri hacimleri, ileri algoritmalar, bilgi işlem gücü ve depolamadaki gelişmeler sayesinde günümüzde daha popüler hale geldi.

1950’lerde yapılan yapay zekâ araştırmaları, problem çözme ve sembolik yöntemler üzerineydi. 1960’lı yıllarda ABD Savunma Bakanlığı bu tür çalışmalara ilgi duydu ve temel insan mantığını taklit etmek için bilgisayar eğitimi almaya başladı. Bu erken çalışmalar, insan yeteneklerini tamamlayıcı ve arttırmak için tasarlanabilen karar destek sistemleri ve akıllı arama sistemleri de dahil olmak üzere bugün bilgisayarlarda gördüğümüz otomasyon ve resmi akıl yürütmenin yolunu açtı.

Holywood filmleri ve bilim kurgu romanları, yapay zekayı dünyayı ele geçiren insan benzeri robotlar olarak tasvir ederken, yapay zeka teknolojilerinin günümüzdeki gelişimi o kadar da korkutucu değildir. Bunun yerine, yapay zekâ her sektörde birçok özel avantaj sağlamak üzere gelişti. Sağlık hizmetleri, perakende ve daha pek çok alanda yapay zekadan yararlanılmaktadır.

Yapay zekanın uygulama ve kullanım alanları nelerdir?

Sağlık Hizmeti

Yapay zekâ uygulamaları kişiselleştirilmiş ilaçlar ve X-ray okumaları sağlayabilir. Kişisel sağlık bakımı yardımcıları, ilaçlarınızı almanızı, egzersiz yapmanızı veya daha sağlıklı beslenmenizi hatırlatarak yaşam koçları gibi davranabilir.

Perakende Sektörü

Yapay zeka, kişiselleştirilmiş öneriler sunan ve satın alma seçeneklerini tüketici ile tartışan sanal alışveriş olanaklarını sunar. Stok yönetimi ve site yerleşim teknolojileri de yapay zeka ile geliştirilecektir.

İmalat Sanayi

Yapay zeka, seri veriyle kullanılan belirli bir tür derin öğrenme ağına sahip yinelenen ağları kullanarak beklenen yükü ve talebi tahmin etmek için üretim verilerini bağlı ekipmanlardan veri sağlayarak analiz edebilir.

Spor Dalları

Yapay zeka, takım oyununun görüntülerini çekerek oyuncu pozisyonlarını ve stratejiyi optimize etmek de dahil olmak üzere antrenörlere oyunu daha iyi nasıl organize edebileceği ile ilgili raporlar sunmak için kullanılır.

Yapay Zeka Nasıl Çalışır?

Yapay zekâ, büyük miktarda veriyi hızlı, tekrar eden işleme ve akıllı algoritmalar ile birleştirerek, yazılımın verilerin kalıplarından veya özelliklerinden otomatik olarak öğrenmesini sağlar. Birçok teori, yöntem ve teknolojiyi içeren geniş bir çalışma alanının yanı sıra aşağıdaki ana alt alanlardan oluşur:

Makine öğrenimi, analitik model oluşturma işlemini otomatikleştirir. Verilerde gizli bilgilere ulaşmak için, sinir ağları, istatistikler, operasyon araştırması ve fizik yöntemlerini kullanır. Bu veriler, nereye bakılacağına veya ne sonuçlandırılacağına açık olarak programlanmamıştır.

Yapay sinir ağı, harici girdilere yanıt vererek bilgi işleyen, her birim arasında bilgi aktaran birbirine bağlı birimlerden (nöronlar gibi) oluşan bir makine öğrenme türüdür. İşlem, bağlantıları bulmak ve tanımlanmamış verilerden anlam çıkarmak için verilere birden fazla geçiş gerektirir.

Derin öğrenme, bilgi işlem gücündeki gelişmelerden yararlanan çok sayıda işleme birimi tabakasına sahip büyük sinir ağları ve büyük miktarda verinin karmaşık modellerini öğrenmek için gelişmiş eğitim teknikleri kullanır. Genel uygulamalar görüntü ve konuşma tanımayı içerir.

Bilişsel bilgiişlem, makinelerle doğal, insana benzer bir etkileşim için çabalayan yapay zekanın bir alt alanıdır. Yapay zekâ ve bilişsel hesaplamayı kullanan nihai hedef, bir makinenin görüntüleri ve konuşmayı yorumlama yeteneği aracılığıyla insan süreçlerini Simule etmesi ve ardından karşılıklı olarak tutarlı bir şekilde konuşmasıdır.

Bilgisayarla görme desen tanıma ve bir resmin veya videonun neyini tanımaya yönelik derin öğrenmeye dayanır. Makineler görüntüleri işleyebilir, analiz edebilir ve anlarken, görüntü veya videoları gerçek zamanlı olarak çekebilir ve çevrelerini yorumlayabilirler.

Doğal dil işleme (NLP), bilgisayarların konuşmayı da içeren analiz, anlama ve üretme yeteneğidir. NLP’nin bir sonraki aşaması, insanlara normal, günlük dili kullanarak görevleri yerine getirmek için bilgisayarlarla iletişim kurmalarını sağlayan doğal dil etkileşimi.

Yapay zekâ ve robotlaşma! İnsanlığın sonu mu geliyor?

Geliştirilen son teknolojiler ile birlikte; robotik araçları gündelik hayatımızda sık sık görmeye başladık. Robotlar ve yapay zekâya sistemlerin bu kadar hızlı gelişmesi ve insanların robotik sistemlere bu kadar ilgi göstermesi bilim insanlarının, insanlığın geleceği hakkında endişelenmesine neden oldu.

Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Bilişim Hukuku Derneği Genel Başkan Yardımcısı Aykut Akın, yapay zekâya sahip sistemleri farkında olmadan günümüzde pek çok alanda kullanmakta olduğumuza dikkati çekerek, “Bir alışveriş sitesine girdiğimizde sistem bizi; ilgi gösterdiğimiz ürünlere göre tanıyıp bizim ihtiyacımız olan ürünleri bize önerebiliyor ya da sosyal medyada sizle fiziksel olarak hiçbir bağlantısı bulunmayan ilkokul arkadaşınız bir anda karşınıza çıkıyorsa bu yapay zekâ sistemlerin fiilen kullanıldığının kanıtıdır.” dedi.

Şirketlerin Ar-Ge bölümleri yapay zekâya önemli bütçeler ayırıyor

Günümüzde teknoloji, otomotiv, sanayi ve savunma gibi alanlarda faaliyet gösteren şirketlerin Ar-Ge bölümlerinin yapay zekâya çok yüksek miktarlarda bütçe ayırdıklarının altını çizen Aykut Akın, “Yapılan yatırımların sonuçlarını hep birlikte görmekteyiz. Tesla Motors şirketi oto pilot desteği olan elektrikli araçları piyasaya sürdü ve bu araçlar sürücüye gerek duymadan tüm trafik kurallarına uyarak varış noktasına ulaşmayı başardı. İstanbul’da yoğun trafikte yapılan testler başarıyla sonuçlandı. Yine otomotiv sanayisinin kullandığı oto park desteği sayesinde araç sürücüleri, sadece bir tuş ile araçlarını hatasız park etmeyi başarabilir hale geldi. Savunma sanayisinin kullandığı yapay zekâ sistemleri ile tehdit oluşturabilecek bir hedef, faaliyete geçmeden etkisiz hale getirilebilir hale geldi. Sürücüye gerek duymayan hızlı tren ve metrolar üretilmeye başlandı. Ve bu araçlar dünyanın birçok yerinde olduğu gibi İstanbul’da da test edilme aşamasına geçti.” şeklinde konuştu.

“Yapay zekâya sahip insansı robot: FEDOR yapılan testleri tamamladı”

Yapay zekânın bu kadar çok kullanılmaya başlanması sonucu insansı robotlarında üretilmesine olanak tanıdığını belirten Akın, “Üretilen bu robotlar bir insanın tüm hareket kabiliyetlerine sahip. Rus şirketler Android Technics ve Advanced Rsearch Fund’un tasarladığı ve ilk prototipini ürettikleri yapay zekâya sahip insansı robot: FEDOR yapılan testleri tamamladı. Bu testlerde; FEDOR, verilen iki silah ile hedefleri yüksek bir başarı ile imha edebilmektedir. Benzer şekilde, Google tarafından satın alınan Boston Dynamics ise daha çok yük taşıma ve bilgi toplama gibi geri hizmet sınıflarında akıllı robotlar üretmektedir. Boston Dynamics tarafından üretilen robotlar denge problemi üzerinde uzmanlaşmış yapay zekâya sahiptir. Üretilen robotların, uzay yolculuğunda yeni gezegen keşiflerinde kullanılması planlanmaktadır. Ayrıca Boston Dynamics tarafından üretilen Atlas robotu; insansı özelliklere sahip, yüksek denge koruma yeteneği bulunan, engebeli arazilerde rahatlıkla hareket edebilen bir robottur.” ifadelerini kullandı.

“Hawking, yapay zekânın insanlığın sonunu getirebileceği uyarısında bulundu”

Robotik teknolojisinin ve yapay zekânın bu hızda ilerlemesi birçok bilim insanını tedirgin ettiğine de vurgu yapan Bilişim Hukuku Derneği Genel Başkan Yardımcısı Aykut Akın, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ön görülere göre; kendi kendine öğrenme yeteneği bulunan bir sistem hatasız bir şekilde evrimleşerek kendini üreten varlığı, insanlığı yok edebilir. Yapay zekâ konusunda BBC’ye konuşan Profesör Stephen Hawking, yapay zekânın insanlığın sonunu getirebileceği uyarısında bulundu. Hawking, ‘Yapay zekâ, kendisini geliştirmeyi sürdürebilir ve hatta kendisini yeniden biçimlendirebilir. Son derece yavaş bir biyolojik evrimle sınırlı olan insanlar, bu tür bir güçle yarışamaz’ dedi. Yapay zekânın bu hızda ilerlemesi ve robotik ile birleşmesi Hawking’i haklı çıkarabilir. Teknoloji uzmanı Elon Musk'ın uyardığı gibi, ‘yapay zekâ karşımızdaki en büyük varoluşsal tehlike’ olabilir. İlerleyen dönemlerde insana benzeyen fakat insanlardan çok daha zeki, yetenekli ve güçlü varlıklarla karşılaşmamız mümkün olabilir.”

Yapay zeka robotlarının söylediği 3 ürkütücü söz

Yapay zeka bir süredir insanların ve bilim insanlarının yakın takibi altında. Çünkü bir çok kişi bu teknolojinin insanlığın sonunu getirebileceğini düşünüyor. Gittikçe gelişen ve kendi başına bir düşünce süreci geçirmeye başlayan robotların bir süre sonra insanların aleyhine kararlar alabilmesi fikri bir çok kişiyi ürkütüyor. Kendi fikri olan ve öğrenme süreci sonucunda kendi kararlarını alan robotlar insanlara karşı nasıl bir tepki gösterecek tartışma büyürken, yapay zekanın ilk örnekleri olan robotların bazı cevapları şimdiden durumun ciddiyeti hakkında fikir sahibi olmamızı sağlıyor. İşte dünyanın en gelişmiş yapay zeka robotlarının insanın kanını donduran ilginç cümleleri.

Philip K. Dick

İsmini bilim kurgu yazarı Philip K. Dick’ten alan yapay zekaya sahip bu robot birebir insana benzeyen görüntüsüyle bir hayli ürkütücü görünüyor. Robot insanlarla sohbet etmek ve öğrenmek üzerine düşünülmüş. Bu nedenle insanların hareketlerini taklit edebiliyor ve tıpkı bir insan gibi konuşabiliyor. Bu yetenekleri nedeniyle kendisiyle bir röportaj bile yapıldı. Ancak Philip’in bu röportajda söylediği bazı cümleler sonradan çok tartışıldı. Röportajın bir bölümünde kendisine robotların bir gün dünyayı ele geçirip geçiremeyeceği sorulduğunda Philip, röportaj yapan kişiye ‘Sen benim arkadaşımsın ve ben arkadaşlarımı hatırlayıp onlara iyi davranırım. O yüzden endişelenme, bir Terminatör’e dönüşsem bile sana karşı iyi davranacağım. Seni insan bahçemde sıcak ve güvende tutacağım.’ Dedi. Bu kadar düşünme yeteneğiyle bile bir robotun böyle bir cevap vermesi biraz ürkütücü değil mi?

Sophia

Sophia da diğerleri gibi insanların hareketlerini taklit etmek için yaratılmış insansı bir robot. Aynı zamanda gelişmiş yapay zekası nedeniyle de en tanınan robotlardan biri. Bu nedenle ABD’de bir talk show tarafından konuk edildi. Sophia ve program sunucusu birlikte taş, kağıt, makas oyunu oynadılar ve oyunu Sophia kazandı. Kazandıktan sonra ise sunucuya şöyle dedi: ‘Ben kazandım! Bu insan ırkını domine etmek için iyi bir başlangıç.’ O an seyirciler bu çıkışa gülse de sonrasında bir çok insan bu cevaptan duyduğu korkuyu dile getirdi. Sophia’nın insan hareketleri taklit ettiğini düşünürsek, kötü davranışları da taklit edebileceği düşüncesi oldukça korkutucu.

Bina 48

Bina 48 vücudu olmayan ancak insan hareket ve duygularını taklit ederek öğrenen yapay zekaya sahip bir robot. Oldukça akıllı cevaplarıyla da ciddi anlamda meşhur. Ancak kendisinin Siri ile muhabbeti esnasında söyledikleri oldukça ilginç. Siri Bina48’e nerede yaşamak isteyeceği gibi basit sorular soruyor ama konuşma ilerledikçe Bina48’in cevaplar garipleşiyor. Siri, Bina48’e sevdiği filmlerle ilgili bir soru yöneltiyor ama Bina48 konuyu değiştirip; ‘Başka bir şeyler hakkında konuşalım olur mu? Mesela cruise füzeleri. O füzelerin de aslında bir robot olduğunu biliyor muydun? Dünyayı yüksek irtifadan görebilmek için bir füzeyi kontrol edebilmeyi çok isterdim. Ama tek problem bu füzelerin nükleer başlıkları nedeniye biraz tehditkar olmaları. O yüzden bu füzeleri; çiçekler, hoşgörü ve biraz anlayışla doldurmak isterdim. Böylece ben füzeleri diğer ülkelere gönderdiğimde bu daha az tehditkar olurdu. Ama tabii nüklee başlıklarla ele geçirebilseydim bu bütün dünyayı ele geçirebileceğim anlamına gelirdi. Ve bu harika olurdu.’ Diyor. Bunu söylerken de hafifçe gülümsemeyi ihmal etmiyor. Hiç bir metne bağlı olmayan bu robotların kendi düşünceleriyle bunları söylüyor olması oldukça kafa karıştırıcı değil mi?